Hoe kies je een juiste servo uit voor jouw radiografisch bestuurde model auto? Zijn er andere overwegingen behalve de specificaties op de verpakking? Lees verder en je komt er achter!
Een servo is een van de meest elementaire onderdelen van een RC model auto. Het maakt niet uit of je een nitro, elektro of benzine model auto hebt, je zult altijd een servo nodig hebben.
Welke maat servo is geschikt voor mijn auto?
Er zijn ruw weg drie formaten servo in de handel, allen met een Engelse benaming: giant, micro en standard. De micro en de standard types zijn het meest voorkomend en de giant types worden vooral bij ‘large scale’ modellen (d.wz. schaal 1:5 en 1:6) ingezet. Dit geeft al aan dat het type wat je nodig hebt afhangt van het formaat van je RC model auto. Standard maat servo’s worden vooral toegepast in modellen met de schaal 1:12, 1:10 en 1:8. De kleinere micro formaat servo’s vinden hun weg naar de kleinere modellen in de schaal 1:18, 1:24 en 1:32.
Standaard formaat servo voor 1:10 en 1:8 modellen
De technische gegevens van een servo
Bij de toepassing van een servo is vaak het belangrijkste hoeveel koppel (torque) een servo kan ontwikkelen bij de beweging. Het koppel van een servo wordt meestal aangegeven in de Amerikaanse maat ‘ounces per inch’ (oz-in) en in de Europese maat ‘kilogram per centimeter’ (kg-cm). Hoe hoger het getal, des te meer koppel kan de servo ontwikkelen en des te meer kracht wordt er op de servo hevel uitgeoefend.
Een basic servo in het meest toepaste ‘standard’ formaat heeft meestal een koppel van ongeveer 3kg-cm (40oz-in) terwijl moderne ‘high torque’ servo’s een koppel van 20kg-cm (270oz-in) kunnen leveren.
De snelheid van een servo geeft aan binnen welke tijd een servo een bepaald aantal graden draait. Aangezien een servo vaak maar hoeft te werken over een klein gedeelte van zijn 180° radius, is de opgave van snelheid meestal over een radius van 60°.
Als er in de specificaties bijvoorbeeld staat dat de snelheid 0.13sec/60° is, betekent dit dat de servo hevel er 0,13 seconden over doet om van een bepaalde vaste positie 60° te draaien en daar weer een vaste positie in te nemen.
Wanneer is de kracht van een servo belangrijk?
Bij een modelauto zijn de draaiende wielen relatief zwaar en wekken een grote gyroscopische kracht op. Door deze gyroscopische kracht zijn vooral de voorwielen geneigd om rechtdoor te willen gaan. Er is dan vrij veel kracht nodig om de wielen, vooral bij hoge snelheden, naar links of rechts te draaien. De gyroscopische kracht werkt deze beweging tegen en probeert de wielen weer in lijn met de bewegingsrichting te ‘trekken’. Hoe groter en zwaarder de wielen, hoe meer kracht er nodig is. Zo heeft een 1:10 onroad auto met lichte foam banden een minder krachtige stuurservo nodig dan een 1:8 truggy met zijn grote, zware en brede wielen en banden.
Een krachtige servo met veel koppel zal de beweging van de stuur inrichting beter kunnen controleren en de wielen krachtiger in de gewenste richting ‘drukken’ en in de juiste stand houden.
Wanneer is de snelheid van een servo belangrijk?
De keuze voor een bepaalde snelheid van een servo hangt ook helemaal af van de toepassing. Voor bijvoorbeeld een drift RC-car, welke op een super gladde en egale ondergrond rijdt is een zeer snelle servo van belang. Deze drift cars zijn zeer gevoelig voor correcties in het sturen en moeten heel nauwkeurig en heel snel kunnen worden bijgestuurd. De RC drift cars hebben zeer lichte wielen en heel weinig grip, waardoor een zeer snelle stuur reactie noodzakelijk is terwijl de kracht die nodig is maar minimaal zal zijn. Voor een driftcar is ‘de snelste’ servo met wat minder trekkracht dan een heel goede keuze.
Bij 1:8 buggy’s en truggy’s is de keuze voor een té snelle stuurservo juist niet de goede, deze modellen met relatief zware wielen, en daardoor zeer grote gyroscopische krachten, reageren zeer zenuwachtig op te snelle bewegingen van de wielen.
En iets ‘tragere’ servo met een groot koppel is dan de juiste keuze omdat de wielen daarmee beter onder controle worden gehouden en de auto minder zenuwachtig zal reageren op stuur correcties. Servo’s met een trekkracht van boven de 15kg-cm en een rotatie tijd van 0,10 tot 0,20sec/60° zijn de beste keuze als stuurservo bij de 1:8 buggy en truggy klassen.
Bij onroad model auto’s is het juist een goede keuze een redelijk snelle en behoorlijk krachtige servo te kiezen, servo’s met een koppel van tussen de 5 en 10 kg-cm en een rotatie tijd van ca. 0,08 tot 0,15sec/60° zijn de juiste keuze als stuurservo voor deze klasse.
Gas/rem servo keuze
Voor een gas/rem servo bij nitro en benzine model auto’s kan ook het best gekozen worden voor een model met een niet al te snelle reactie tijd; servo’s met een rotatie tijd van 0,10 tot 0,15sec/60° zijn een goede keuze. Een té snelle servo kan de oorzaak zijn van een slecht lopende nitro (of benzine) motor aangezien het mengsel verstoord kan raken door té snelle beweging van de gasschuif.
Qua remkracht is een servo afhankelijk van de klasse van een model auto; een zware truggy of benzine model heeft meer koppel op de remhevel nodig dan een lichte 1:10 onroad racer. Servo’s met een koppel van 7kg-cm zijn vaak al ruim genoeg voor een 1:10 onroad terwijl voor een 1:8 truggy de keuze vaak valt op een servo met 15kg-cm koppel of meer.
Kunststof of aluminium behuizing?
Het grootste verschil tussen servo’s met een aluminium/lichtmetalen behuizing en servo’s met een kunststof behuizing is dat degene met een aluminium behuizing sneller en beter kunnen koelen dan de servo’s met een kunststof behuizing. Een servo verzet zeer veel werk in een model auto en daardoor zal de servomotor flink opwarmen. Deze hitte wordt via de behuizing afgevoerd. Een licht metalen behuizing werkt dan in het voordeel omdat het snel de hitte kan geleiden en afgeven aan de omgeving. Een kunststof behuizing werkt eerder als een soort isolator en zal meer warmte intern houden.
Dit kan meteen een vaak voorkomend defect in de hand werken; doordat de kunststof behuizing opwarmt wordt het kunststof enigszins zacht en zo kan, bij een crash of een botsing, de interne elektronica of de kabels beschadigen door de vervorming van de servo behuizing. Bij een crash of botsing kan de printplaat met elektronica, de motor of de interne kabels samengeperst worden, wat tot een defect kan leiden.
Dus als jouw budget het toelaat kan je het best kiezen voor een servo met een aluminium behuizing, deze zijn beter bestand tegen de gevolgen van een crash of botsing.
Kunststof of metalen tandwielen?
Zeker voor het gebruik als stuurservo in een model auto kan je het beste kiezen voor een servo met metalen tandwielen. Deze zijn slijtvaster en zijn beter bestand tegen de grote krachten welke inwerken op de stuurservo. De kans dat kunststof tandwielen voortijdig slijten of ‘strippen’ is bij het gebruik als stuurservo zeer groot. Bij een botsing of crash zijn kunststof tandwielen niet bestand tegen de grote krachten welke dan op de tandwielen inwerken en zullen defect raken.
Een stuurservo met metalen tandwielen is niet alleen slijtvaster maar ook beter bestand zijn tegen crashes en botsingen.
Bij een gas/rem servo is het vooral van belang welke trekkracht de servo heeft of je moet kiezen voor een servo met metalen of kunststof tandwielen. Een 20kg-cm gas/rem servo op een 1:8 nitro buggy of truggy heeft echt metalen tandwielen nodig, zeker als de end-points van de servo niet heel nauwkeurig zijn ingesteld, want de kracht van de servomotor is groot genoeg om kunststof tandwielen te strippen als deze geblokkeerd zijn doordat bijvoorbeeld de remhevel al op zijn eindpunt zit. Een lichtere 1:10 nitro onroad auto met een gas/rem servo van ca. 7kg-cm kan best overweg met kunststof tandwielen; de krachten op de tandwielen zullen zelden te groot worden waardoor de servomotor de tandwielen stript.
Welke servo kopen?
Nu je een beetje weet welke servo je ongeveer moet kiezen is het tijd om uit te zoeken welke servo je ook daadwerkelijk wilt kopen. Staar je niet blind op de technische specificaties van fabrikanten, want bij veel merken is het zoals het brandstof gebruik van echte auto’s; de cijfers zijn mooier dan de praktijk. Fabrikanten testen hun servo’s onder ideale omstandigheden in test opstellingen. De waardes zijn veelbelovend maar moeilijk in de praktijk te halen.
Koop dus niet de eerste de beste servo met de beste specificaties. Doe eerst eens een onderzoekje en check op het internet wat de mening van gebruikers is over een bepaalde servo, vraag het mede-modelbouwers en bekijk en vergelijk de modellen van verschillende merken.
Let bij het kiezen van een servo ook goed op de afmetingen van de servo en de maatvoering van jouw model auto. Sommige krachtige en snelle servo’s zijn namelijk van een afwijkend ‘high standard’ formaat; deze servo’s zijn iets hoger dan het normale ‘standard’ formaat, namelijk 47mm in plaats van 40 mm. Door de extra hoogte zijn ook de montage ‘oortjes’ hoger geplaatst waardoor de servo bij bepaalde modellen de bodemplaat raakt. Dit komt vooral voor bij modellen waar de servo’s staand gemonteerd worden in de radioplaat. Als de servo de bodemplaat raakt is dat niet gunstig aangezien alle trillingen en klappen dan direct aan de servo worden door gegeven, wat de elektronica kan beschadigen.
Wij hopen dat dit artikel je een beetje help om een juiste servo te kiezen waar je lang plezier aan kan beleven.
